Trong bối cảnh tốc độ đô thị hóa ngày càng tăng nhanh, giá nhà đất leo thang khiến việc sở hữu một căn hộ tại đô thị trở thành thách thức đối với người lao động, công nhân, cán bộ công chức và các đối tượng thu nhập thấp. Nhà ở xã hội vì vậy đã và đang trở thành một trong những chính sách trụ cột của Nhà nước nhằm đảm bảo an sinh xã hội và thu hẹp khoảng cách trong cơ hội tiếp cận nhà ở.
Tuy nhiên, để phát triển đồng bộ và bền vững, lĩnh vực nhà ở xã hội không chỉ cần quỹ đất mà còn đòi hỏi một cơ chế tài chính riêng, ổn định và minh bạch. Quỹ nhà ở quốc gia, được thành lập theo Nghị quyết số 201/2025/QH15, chính là giải pháp quan trọng nhằm tháo gỡ nút thắt về vốn, tạo nền tảng để đạt mục tiêu phát triển hàng triệu căn nhà ở xã hội trong giai đoạn 2025–2030.
Nhà ở xã hội là gì?
Theo Luật Nhà ở năm 2023 (sửa đổi, bổ sung năm 2024), nhà ở xã hội là loại hình nhà ở do Nhà nước hoặc tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần kinh tế đầu tư xây dựng, được Nhà nước hỗ trợ về đất đai, vốn, thuế… nhằm cung cấp cho các đối tượng chính sách, người thu nhập thấp, công nhân, viên chức, lực lượng vũ trang và các đối tượng khó khăn về nhà ở.
Đặc trưng của nhà ở xã hội là:
-
Giá bán, giá thuê, giá thuê mua được xác định theo cơ chế do Nhà nước quy định, thường thấp hơn nhiều so với giá thị trường.
-
Đối tượng được hưởng phải đáp ứng các điều kiện cụ thể về thu nhập, tình trạng nhà ở và nơi cư trú.
-
Mục tiêu chính là bảo đảm an sinh xã hội, ổn định đời sống và góp phần phát triển kinh tế bền vững.
Căn cứ pháp lý về Quỹ nhà ở quốc gia
Điều 4 Nghị quyết số 201/2025/QH15 quy định:
“Quỹ nhà ở quốc gia là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Quỹ nhà ở quốc gia bao gồm: quỹ nhà ở trung ương do Chính phủ thành lập, quỹ nhà ở địa phương do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành lập. Quỹ được hình thành từ nguồn ngân sách nhà nước cấp, từ giá trị quỹ đất đã đầu tư hạ tầng để xây dựng nhà ở xã hội, từ tiền bán nhà ở thuộc tài sản công, từ tiền đấu giá quyền sử dụng đất… và các nguồn hợp pháp khác. Quỹ dùng để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của dự án nhà ở xã hội, tạo lập quỹ nhà ở xã hội để cho thuê, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê”.
Xem thêm bài viết: Luật nhà ở xã hội mới nhất – Đổi mới chính sách để phát triển bền vững Nhà ở xã hội tại Việt Nam
Quỹ nhà ở quốc gia – Cơ chế và vai trò
1. Cơ chế vận hành
Quỹ nhà ở quốc gia là quỹ ngoài ngân sách, hoạt động độc lập, không vì lợi nhuận, gồm hai cấp độ:
-
Quỹ trung ương do Chính phủ thành lập.
-
Quỹ địa phương do UBND cấp tỉnh thành lập.
Nguồn hình thành quỹ rất đa dạng, gồm:
-
Ngân sách nhà nước cấp;
-
Giá trị quỹ đất đã đầu tư hạ tầng kỹ thuật để xây dựng nhà ở xã hội;
-
Tiền bán nhà ở thuộc tài sản công;
-
Tiền thu được từ đấu giá quyền sử dụng đất;
-
Các nguồn đóng góp, hỗ trợ trong và ngoài nước.
2. Vai trò đối với phát triển nhà ở xã hội
-
Bổ sung nguồn vốn dài hạn, ổn định: Quỹ tạo một kênh tài chính độc lập, không phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách.
-
Hỗ trợ trực tiếp dự án: Quỹ có thể tham gia đầu tư hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, hoặc tạo lập quỹ nhà ở để cho thuê.
-
Tăng tính minh bạch: Với cơ chế pháp nhân độc lập, quỹ buộc phải báo cáo, kiểm toán, tránh thất thoát và lãng phí.
-
Khuyến khích xã hội hóa: Tổ chức, cá nhân có thể tham gia đóng góp, đồng hành cùng Nhà nước phát triển nhà ở xã hội.
Tác động của Quỹ nhà ở quốc gia
-
Đối với Nhà nước: Giải quyết bài toán thiếu vốn, bảo đảm mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030.
-
Đối với doanh nghiệp: Khi hạ tầng dự án được hỗ trợ, chi phí đầu tư giảm, từ đó giá bán/giá thuê nhà ở xã hội hợp lý hơn.
-
Đối với người dân: Gia tăng nguồn cung, đa dạng hình thức (mua, thuê, thuê mua) với mức giá minh bạch, công bằng.
Thách thức khi vận hành Quỹ
-
Quản lý minh bạch: Cần cơ chế giám sát, tránh trục lợi chính sách.
-
Phân bổ vốn hợp lý: Tránh tình trạng dồn vốn cho các đô thị lớn, bỏ quên khu công nghiệp hoặc địa phương khó khăn.
-
Hiệu quả sử dụng: Đảm bảo vốn đến đúng dự án, đúng đối tượng, không bị chậm trễ hoặc phân tán.
Kết luận
Quỹ nhà ở quốc gia là một đột phá chính sách trong phát triển nhà ở xã hội, lần đầu tiên được luật hóa như một công cụ tài chính độc lập. Nếu vận hành hiệu quả, Quỹ sẽ:
-
Giảm áp lực cho ngân sách;
-
Thúc đẩy doanh nghiệp tham gia đầu tư;
-
Mang lại lợi ích thiết thực cho hàng triệu người dân có nhu cầu về nhà ở.
Trong giai đoạn thí điểm 2025–2030, hiệu quả hoạt động của Quỹ sẽ là thước đo quan trọng để quyết định việc nhân rộng và duy trì lâu dài mô hình này.
🌐 Pháp Lý Bất Động Sản – Hãy để kinh nghiệm của chúng tôi dẫn lối hành động pháp lý cho dự án của bạn
📞 Hotline: 098.52.54.118
📧 Email: [email protected]